De inzet van kunstmatige intelligentie (AI) binnen de vertaalwereld neemt toe, ook in de literaire sector. Waar AI voorheen voornamelijk werd toegepast op zakelijke teksten, zoals handleidingen of marketingmateriaal, zijn er inmiddels ook boeken verschenen die grotendeels met behulp van AI zijn vertaald. Dit roept vragen op over de kwaliteit, transparantie en rolverdeling tussen technologie en menselijke vertalers.
Literaire vertalingen met AI?
Een recent artikel in Trouw beschrijft hoe het Zweedse bedrijf Nuanxed gebruikmaakt van een hybride model waarbij een AI-vertaling wordt nabewerkt door een menselijke redacteur (Becker, Trouw, 7 april 2025). In theorie leidt dit tot snelle en kostenefficiënte productie van vertaalde boeken, maar er is discussie over de kwaliteit van dergelijke vertalingen.
In sommige gevallen, zoals bij het boek De chocoladewinkel van verloren liefdes van de Koreaanse schrijver Kim Ye-eun. In dit boek is volgens betrokkenen sprake van taalgebruik dat niet strookt met gangbare literaire normen.
Lees ook: AI in de wereld van tolken en vertalers: bedreigingen en kansen
Post-editen AI-teksten
Onderzoek van onder andere de Boekmanstichting bevestigt dat vertalers overwegend kritisch zijn over het zogenoemde post-editen van AI-teksten. Veel respondenten gaven aan dat zij meer tijd kwijt zijn aan het corrigeren van een AI-vertaling dan aan het maken van een eigen vertaling. Ook het werkplezier en de professionele betrokkenheid zouden hierdoor onder druk komen te staan.
Transparantie over AI-vertaling
In het artikel wordt erop gewezen dat voor lezers vaak niet duidelijk is of een boek (deels) met AI is vertaald. Enkele professionals bepleiten daarom meer transparantie, bijvoorbeeld door het vermelden van de gebruikte vertaalmethode in het colofon of door het zichtbaar maken van de naam van de menselijke vertaler.
Conclusie
De toepassing van kunstmatige intelligentie in de vertaalpraktijk ontwikkelt zich in hoog tempo, ook binnen het literaire genre. Deze ontwikkeling biedt kansen op het gebied van snelheid en toegankelijkheid, maar roept tegelijkertijd vragen op over de vertaalkwaliteit, auteursrechten, de positie van de menselijke vertaler en de noodzaak van transparantie. Verdere discussie binnen het vertalersvak en aanvullend onderzoek zijn dan ook wenselijk om te komen tot heldere en breed gedragen praktijknormen binnen het veld.
Lees ook: Waarom intervisie voor tolken en vertalers onmisbaar is
