In een uitspraak van de rechtbank Den Haag van 20 september 2024 kwam de rol van tolken in asielprocedures nadrukkelijk in beeld. De casus betrof een Egyptische asielzoeker die zijn homoseksuele geaardheid voor het eerst als asielmotief aanvoerde in zijn achtste asielaanvraag. De uitspraak roept interessante vragen op over de zorgvuldigheid van besluitvorming, de inzet van tolken, en de impact hiervan op het vermogen van de asielaanvrager om zich adequaat te uiten. In dit artikel bespreken we deze uitspraak.
1. Feiten van de zaak
De eiser, een Egyptische man geboren in 1983, diende op 10 maart 2022 zijn achtste asielaanvraag in, waarbij hij voor het eerst zijn homoseksuele geaardheid als motief aanvoerde. Zijn eerdere aanvragen waren afgewezen door de IND terwijl hij werd geconfronteerd met een lopend terugkeerbesluit.
Hij stelde dat hij, vanwege zijn geaardheid, bij terugkeer naar Egypte een reëel risico zou lopen op vervolging en onmenselijke behandeling. Tijdens de procedure werden vier verschillende tolken ingezet, wat later leidde tot een klacht van de eiser over de kwaliteit van de tolken en de invloed daarvan op zijn verklaringen.
2. Standpunt asielaanvrager
De asielaanvrager stelde dat de procedure onzorgvuldig was verlopen, omdat de kwaliteit van de tolken die tijdens het gehoor waren ingezet, onvoldoende was. Hij voelde zich niet begrepen door de tolken en vond dat hun vertalingen niet nauwkeurig waren, wat volgens hem invloed had op zijn vermogen om zijn relaas goed naar voren te brengen.
Daarnaast gaf hij aan dat hij zich niet op zijn gemak voelde tijdens de gehoren, wat volgens hem mede veroorzaakt werd door de inzet van mannelijke tolken terwijl hij had verzocht om een vrouwelijke tolk. Hij vroeg de rechtbank om zijn gehoor over te doen met kwalitatief betere tolken.
3. Standpunt IND
De IND, die in de procedure werd belichaamd door de Minister van Asiel en Migratie, stelde dat de procedure correct was verlopen en dat er geen aanleiding was om het gehoor over te doen. De verklaringen van de asielaanvrager werden als ongeloofwaardig beschouwd, en er werd geen bewijs geleverd dat de kwaliteit van de tolken de procedure had beïnvloed. De verweerder betoogde dat de asielaanvraag niet aannemelijk was en dat de asielzoeker geen risico op vervolging of ernstige schade liep bij terugkeer naar Egypte.
4. Oordeel rechtbank
De rechtbank ging vervolgens uitgebreid in op de klacht van de eiser over de kwaliteit van de tolken.
4.1. Tolk niet verantwoordelijk voor interpretaties
Het belang van tolken in asielprocedures is groot, omdat zij de communicatie tussen de aanvrager en de hoormedewerkers mogelijk maken. De rechtbank benadrukte dat een tolk enkel de communicatie moet faciliteren en niet verantwoordelijk is voor interpretaties of aanvullingen. In deze zaak werd duidelijk dat de tolken hun rol professioneel hadden vervuld, ondanks de klachten van de eiser. De rechtbank merkte bovendien op dat de eiser tijdens het gehoor herhaaldelijk commentaar gaf op de tolken, wat het verloop van de procedure bemoeilijkte.
Lees ook: Gegronde klachten over tolken/vertalers met een derde gestegen
4.2. Klacht tegen tolk kansloos
Daarnaast werd de klacht van de eiser over de inzet van mannelijke tolken besproken. Hoewel er inspanningen waren geleverd om een vrouwelijke tolk in te zetten, benadrukte de rechtbank dat er geen absoluut recht bestaat op een tolk van een bepaald geslacht.
Desondanks is wel degelijk een vrouwelijke tolk ingezet. Daarover heeft de eiser een officiële klacht ingediend omdat zij niet beëdigd zou zijn in de taal en het dialect dat de eiser spreekt. Volgens de eiser had de tolk uit eigen beweging aan de IND moeten aangeven dat de IND een afnameplicht heeft en dus alleen met de juiste registertolken mag werken. De rechtbank overweegt dat deze klacht geen enkele kans van slagen heeft omdat de hoormedewerker dient te beoordelen of het gehoor met de tolk gedaan kan worden en het niet aan de tolk is om aan te geven wat het juridische toetsingskader is.
Lees ook: De afnameplicht voor tolk- en vertaaldiensten uitgelegd
4.3. Verklaringen over homoseksualiteit ongeloofwaardig
De rechtbank oordeelde dat de procedure zorgvuldig was verlopen en dat de verklaringen van de eiser adequaat waren vertaald. De rechtbank oordeelde verder dat de asielaanvraag ongegrond was, mede omdat de verklaringen van de eiser over zijn homoseksuele geaardheid vaag en tegenstrijdig waren.
Ondanks de klachten over de tolken, concludeerde de rechtbank dat er geen bewijs was dat de tolken hun werk niet naar behoren hadden uitgevoerd. De tolken hadden volgens de rechtbank een cruciale rol gespeeld in de procedure, maar hun kwaliteit werd niet als een belemmering gezien voor een correcte besluitvorming.
5. Conclusie
De uitspraak benadrukt het belang van kwalitatief goede tolkdiensten in asielprocedures, maar ook de grenzen van hun rol. Tolken faciliteren de communicatie, maar kunnen niet verantwoordelijk worden gehouden voor de geloofwaardigheid van de verklaringen. Deze casus laat zien dat het cruciaal is om een open dialoog te hebben over de inzet van tolken en om tijdig problemen aan te kaarten, zodat asielaanvragers optimaal hun verhaal kunnen doen. Organisaties die tolken inzetten, moeten blijven streven naar professionaliteit en zorgvuldigheid om een eerlijk proces te waarborgen.
Tolken
Klik hier voor het aanvragen van een offerte voor een tolkopdracht.
Vertalen
Klik hier voor het aanvragen van een offerte voor een vertaalopdracht.
Trainen
Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Klik hier om de agenda te bekijken met al onze cursussen.