De wet bepaalt dat bepaalde afnemers van tolk- en vertaaldiensten verplicht zijn om tolken en vertalers uit het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv) af te nemen. Dit wordt de afnameplicht genoemd. In dit blog bespreken we wat deze afnameplicht inhoudt, voor wie deze geldt en hoe deze wordt gehandhaafd.
We bespreken hierna de volgende onderwerpen:
- Wat houdt de afnameplicht in?
- Wie is afnameplichtig?
- Wanneer geldt de afnameplicht?
- Waarom is er een afnameplicht?
- Hoe wordt de afnameplicht gehandhaafd?
1. Wat houdt de afnameplicht in?
Artikel 28 van de Wet beëdigde tolken en vertalers (Wbtv) bepaalt dat de in dat artikel genoemde diensten en instanties in het kader van het strafrecht en het vreemdelingenrecht uitsluitend gebruik mogen maken van beëdigde tolken of vertalers. Deze plicht noemen we de afnameplicht.
1.1. Uitzonderingen
In uitzonderlijke gevallen kan gebruik worden gemaakt van een tolk die geen beëdigde tolk is of van een vertaler die geen beëdigde vertaler is. Deze uitzondering geldt in twee situaties:
- In verband met de vereiste spoed is een ingeschreven tolk of vertaler niet tijdig beschikbaar.
- Het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv) bevat voor de desbetreffende bron- of doeltaal geen ingeschreven tolk of vertaler.
1.2. C1-tolken
Verder is van belang dat C1-tolken voorrang hebben bij opdrachten van afnameplichtige opdrachtgevers. Pas als er geen C1-tolk beschikbaar is, kunnen afnameplichtige afnemers uitwijken naar een B2-tolk.
Een B2-tolk is een tolk met een taalvaardigheidsniveau B2 welk niveau een stap onder het C1-niveau ligt. Bij vertalers bestaat dit niveauverschil overigens niet.
2. Wie is afnameplichtig?
De volgende diensten en instanties zijn op grond van de Wbtv onder omstandigheden afnameplichtig:
- De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS).
- De tot de rechterlijke macht behorende gerechten (rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad).
- Het Openbaar Ministerie (OM).
- De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).
- De Nationale politie (NP).
- De Koninklijke Marechaussee (KMar).
- Een bijzondere opsporingsdienst ressorterend onder de minister van Financiën, de minister van Infrastructuur en Milieu, de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie of de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
- VluchtelingenWerk Nederland (VWN).
- De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).
- Advocaten (indien gesubsidieerde rechtsbijstand wordt verleend).
3. Wanneer geldt de afnameplicht?
De afnameplichtige diensten en instanties zijn verplicht gebruik te maken van een beëdigde tolk of vertaler als de kwestie waarvoor de tolk of vertaler benodigd is betrekking heeft op het strafrecht of het vreemdelingenrecht. Gedacht kan worden aan een tolk die nodig is tijdens de behandeling van een strafzaak bij de rechtbank, een vertaler die nodig is voor de vertaling van de door het OM uitgebrachte dagvaarding, een tolk die door de IND tijdens een verhoor wordt ingezet etc.
Ook wanneer de politie een tolk oproept voor een verhoor van een verdachte zal gebruik gemaakt moeten worden van een beëdigde tolk in eerste instantie. Dit kan slechts anders zijn wanneer de verdachte in dit voorbeeld een tolk nodig heeft die niet op tijd beschikbaar is terwijl er sprake is van spoed of in het geval er geen tolk is ingeschreven in het Rbtv voor de benodigde talencombinatie.
De politie kan in die uitzonderingssituaties bijvoorbeeld gebruik maken van een tolk die voorkomt op de zogeheten Uitwijklijst of de Noodlijst voor tolken. Op de Uitwijklijst komen tolken voor die tolken in een talencombinatie waarvoor geen toetsing bestaat in Nederland en waarvoor zij dus ook niet beëdigd kunnen worden. Op de Noodlijst voor tolken komen tolken voor die om wat voor reden dan ook niet beëdigd zijn voor de betreffende talencombinatie maar die soms wel beëdigd zijn voor een andere talencombinatie.
4. Waarom is er een afnameplicht?
Om een eerlijk proces en een goede rechtsgang te waarborgen in strafzaken en vreemdelingenzaken is het van belang dat er gekwalificeerde en integere tolken en vertalers worden ingezet in dat soort zaken. Om deze reden heeft de wetgever ervoor gekozen om alleen die tolken en vertalers in te zetten in het kader van het straf- en vreemdelingenrecht die aantoonbaar voldoen aan de vereiste kwaliteits- en integriteitseisen.
5. Hoe wordt de afnameplicht gehandhaafd?
De handhaving van de afnameplicht is niet wettelijk geregeld. Bureau Wbtv probeert daarin een rol te spelen door signalen te verzamelen over niet-naleving van de afnameplicht en zet de signalen weer uit bij de betreffende instanties. Volgens Bureau Wbtv worden ondanks oproepen daartoe slechts weinig klachten ontvangen.
Van advocaten wordt wel verwacht dat zij er een beroep op doen wanneer artikel 28 Wbtv wordt geschonden en uit de rechtspraak volgt ook dat hier soms een beroep op wordt gedaan en dat de rechters daar soms ook gevolgen aan verbinden door bijvoorbeeld een genomen besluit in het kader van het vreemdelingenrecht te vernietigen.
In het strafrecht wordt over het algemeen slechts een vormverzuim geconstateerd zonder dat daaraan een gevolg wordt verbonden omdat de strafrechter in die zaken doorgaans vaststelt dat er geen concreet nadeel is vast komen te staan van het gebruik van een tolk in strijd met artikel 28 Wbtv.
Tolken
Klik hier voor het aanvragen van een offerte voor een tolkopdracht.
Vertalen
Klik hier voor het aanvragen van een offerte voor een vertaalopdracht.
Trainen
Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Klik hier om de agenda te bekijken met al onze cursussen.