Soms lijken Perzische woorden op Nederlandse woorden. Bij dergelijke gelijkenissen wordt vaak gedacht dat het gaat om leenwoorden. Bij Perzisch komt de gelijkenis echter voornamelijk vanwege het feit dat Nederlands en Perzisch familie van elkaar zijn. Hoe zit dat?
Perzisch
Perzisch wordt voornamelijk gesproken in Iran, Afghanistan, Tadzjikistan en Oezbekistan. In Iran is de taal bekend als Farsi, in Afghanistan als Dari terwijl de variant in Tadzjikistan en Oezbekistan Tadzjieks (lokaal: Tojiki) wordt genoemd.
110 mln sprekers
Wereldwijd wordt het Perzisch door meer dan 110 miljoen mensen gesproken. In Nederland wonen momenteel ruim 93.000 sprekers van het Perzisch. De sprekers komen vooral uit Afghanistan (49.122), Iran (44.379) en voor een zeer klein deel uit Oezbekistan (268) en Tadzjikistan (86).
Indo-Europese taal
Hoewel het Perzisch wordt geschreven in een aangepast Arabisch schrift is de taal juist verwant aan het Nederlands in plaats van het Arabisch. Het Arabisch is immers een semitische taal net als het Hebreeuws.
Het Arabische schrift waarin het Perzisch nog altijd wordt geschreven, is het gevolg van de Arabisering en islamisering van het Perzische taalgebied.
Proto-Indo-Europees
De Perzische taal is een zogeheten Indo-Europese taal. Dit is een taalfamilie van meer dan 400 talen die teruggaan op een (theoretische) gemeenschappelijke vooroudertaal genaamd het Proto-Indo-Europees.
De oorsprong van deze talen bevindt zich zowel in Europa als Azië. In de taalfamilie vallen daarom niet alleen Nederlands en Latijn maar ook Sanskriet en Perzisch.
Taalfamilie
De talen binnen de Indo-Europese taalfamilie zijn geclassificeerd op basis van hun verwantschap (woordenschat en grammatica) met elkaar. Omdat het Nederlands en het Perzisch tot dezelfde taalfamilie horen, is het dus niet verrassend dat er gelijkenissen zijn tussen Nederlandse en Perzische woorden. Hoe zit het met deze verwantschap?
Indo-Iraanse talen
Het Perzisch valt onder de zogeheten Zuidwest-Iraanse talen; een vertakking van de West-Iraanse talen. Deze West-Iraanse talen zijn onderdeel van de Iraanse talen die op hun beurt weer vallen onder de Indo-Iraanse talen.
Germaanse talen
Nederlands valt onder de West-Germaanse talen, een vertakking van de Germaanse talen, net als het Duits en Engels. De Germaanse talen evenals de Indo-Iraanse talen zijn directe vertakkingen van het Proto-Indo-Europees: de gemeenschappelijke vooroudertaal.
Verwantschap
In de lijst hieronder geven we een aantal woorden weer uit het Nederlands die een verwant equivalent kennen in het Perzisch.
| Nederlands | Perzisch |
|---|---|
| As | Aaseh |
| Band | Band |
| Broer | Baradar |
| Deur | Dar |
| Dochter | Dogtar |
| Donder | Tondar |
| God | Goda |
| Goed | Goeb |
| Kaal | Kal |
| Kak | Kekeh |
| Maan | Mah |
| Mier | Moor |
| Moeder | Madar |
| Muis | Mush |
| Recht | Rast |
| Ster | Setareh |
| Vader | Pedar |
| Zes | Shesh |
Verre neven
Dit overzicht laat zien hoe sterk de verwantschap soms is tussen het Perzisch en het Nederlands. Deze verwantschap is echter niet zo sterk als tussen het Nederlands enerzijds en het Duits en Engels aan de andere kant bijvoorbeeld. Dat heeft te maken met het feit dat Nederlands en Perzisch taalkundig weliswaar familie van elkaar zijn maar wel verre neven.
Leenwoord?
Het is uiteraard niet zo dat elke overeenkomst tussen een Perzisch en Nederlands woord automatisch te herleiden is tot de verwantschap van deze twee talen. Een bekend voorbeeld is de term schaakmat die via het Arabisch is geleend uit het Perzische ‘shāh māt’.
Schaakmat
In het Perzisch betekent ‘shāh māt’ zoveel als dat de sjah (koning) geen uitweg meer heeft. In het Arabisch betekent ‘māt’ dood waardoor ‘shāh māt’ in Europa werd geïntroduceerd als ‘de koning is dood’.
Het is dus belangrijk om de etymologie (de oorsprong van een woord) correct te bepalen alvorens een conclusie te trekken over de vraag of woorden verwant zijn of geleend zijn.
Tolken
Klik hier voor het aanvragen van een offerte voor een tolkopdracht.
Vertalen
Klik hier voor het aanvragen van een offerte voor een vertaalopdracht.
Trainen
Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Klik hier om de agenda te bekijken met al onze cursussen.