In dit blog maken we kennis met beëdigd vertaalster Jamila Ajabbad-Brinkman. Zij vertelt onder meer waarom zij gekozen heeft om vertaalster te worden, hoe het is om remote te werken vanuit het buitenland en wat zij toekomstige vertalers adviseert.
1. Kun je iets vertellen over wie je bent en wat je doet?
Ik ben Jamila Ajabbad-Brinkman, beëdigd vertaalster Arabisch – Nederlands en ingeschreven in het register Wbtv onder nummer 4965 en lid van de Raad van Advies van MONA. Ik ben Nederlandse, getrouwd met een Marokkaanse man en ik heb vier volwassen kinderen en vier kleinkinderen.
Werk
Sinds ruim 30 jaar ben ik woonachtig in Tetouan, Noord-Marokko, waar ik – vanuit mijn kantoor ‘NL-Services’ – enerzijds als vertaalster actief ben, anderzijds sociaal-juridische bijstand verleen in Nederlands-Marokkaanse zaken (pensioenen/uitkeringen, familierecht, visa/verblijfsrecht, etc.).
Mijn kantoor dient als een soort ‘steunpunt’ voor de duizenden mensen die hier zijn (maar ook in Nederland en elders) met Nederland-Marokko gerelateerde problemen, die zelf niet geletterd of anderszins kundig genoeg zijn om hun kwesties met Nederlandse (of Marokkaanse) instanties zelf te regelen.
Studie
Ik heb Arabisch gestudeerd aan de (destijds) Katholieke Universiteit van Nijmegen. Ik ben destijds afgestudeerd in de zogenaamde ‘vertaalvariant’ waarmee vertaalster worden al voor de hand lag.
Omdat mijn man in Nederland niet kon aarden, zijn wij uiteindelijk in Marokko gaan wonen, waar ik al gauw in aanraking kwam met het feit dat er héél veel ongeletterde of zeer laaggeletterde mensen zijn, die daardoor de kennis of kunde niet hebben om hun problemen op te lossen of hun rechten te verkrijgen.
Ik kreeg al gauw vertaalopdrachten via plaatselijke vertaalbureaus. Die bleken echter vaak te bestaan uit brieven van instanties zoals het UWV en de SVB, en eenmaal vertaald in het Arabisch bleek de eigenaar daarvan ongeletterd te zijn en nog niet geholpen: die had behoefte aan (mondelinge) uitleg op zijn eigen niveau, en aan iemand die hem kon helpen zijn probleem met het UWV of de SVB op te lossen, een bezwaarschrift te schrijven of een terugbetalingsregeling te treffen, of wat dan ook.
Praktische ondersteuning
Ik ben daarom meer praktische hulp gaan bieden aan dit soort mensen. Er bleek een enorme behoefte te bestaan, en een zeer uitgebreide problematiek, terwijl adequate hulp ver te zoeken was (en is). Mensen die jarenlang ‘vast’ zaten in Marokko en niet terug naar Nederland konden omdat niemand ze kon helpen met juiste procedure/aanvraag. Weduwen die jarenlang moesten bedelen omdat hun Anw-aanvraag verkeerd was opgepakt. Ex-gastarbeiders die al jarenlang tevergeefs probeerden hun AOW- of pensioenrecht te verkrijgen. Het zijn maar enkele voorbeelden. De praktijk is eindeloos.
Dit is voor mij een full-time job geworden, in aanvulling op mijn vertaalwerk. Maar het is zéér dankbaar werk, en het is fijn ècht een verschil te kunnen maken in het leven van mensen.
Hierdoor heb ik in de loop der jaren expertise ontwikkeld in alle mogelijke problematiek op het gebied van pensioenen, uitkeringen, verblijfsrecht, visumzaken, (Nederlands en Marokkaans) familie- en erfrecht etc. etc., waarbij jarenlange samenwerking met gespecialiseerde advocaten ook een enorme leerschool is geweest.
2. Waarom heb je voor het vak van vertaler gekozen?
Taal is echt ‘mijn ding’. Op het gymnasium destijds heb ik zes talen en geschiedenis gekozen. En toen ik mijn Marokkaanse man leerde kennen, wilde ik natuurlijk Arabisch leren, vandaar de studie Arabisch. En bij die studie trok mij de ‘vertaalvariant’ het meest. Indertijd, zonder het internet, leken er niet zoveel opties, wat je met een talenstudie zou kunnen doen: of je werd leraar (ik heb een tijdje Marokkaans-Arabisch gegeven als post-doctorale cursus aan de Universiteit van Utrecht, en aan de Volksuniversiteit van Arnhem), of je werd vertaler.
In Marokko bleken er géén vertalers Nederlands te zijn, terwijl er enorme behoefte aan was. Het werk ‘claimde’ mij eigenlijk, omdat er hier niemand anders voor is. Zo ben ik in het verleden door de Marokkaanse rechtbank vrijwel gedwongen als tolk te dienen in ettelijke rechtszaken, omdat er niemand anders was die Nederlands kon tolken. Toen ik bezwaar maakte (ik ben tenslotte geen tolk maar vertaalster – welk verschil overigens in Marokko niet wordt gemaakt) , zei men – nogal dreigend – dat dan op te zullen vatten als ‘weigering mee te werken met justitie …’
3. Maakt het werken vanuit het buitenland je werk nog anders?
Ik denk het wel. Ik sta als het ware aan twee kanten: niet alleen aan de Nederlandse kant van de zaak / het document, maar ook aan de Marokkaanse. Als vertaalster heb ik daarom tweezijdige kennis, over de achtergrond van de verschillende documenten, maar ook over de procedures waarin de verschillende documenten (of misschien juist àndere) gevraagd worden, de daarin vereiste vorm van het document, de legalisaties etc.
Specialist Marokkaans Arabisch
Verder denk ik dat, zou ik als vertaalster Arabisch in Nederland werken, ik meer documenten uit verschillende Arabische landen ter vertaling aangeboden zou krijgen. In dat geval zou ik niet zo gespecialiseerd zijn in specifiek Marokkaanse documenten als nu het geval is. Die specifieke expertise is in bepaalde gevallen veel waard.
In Marokko maak ik ook vertalingen nààr het Arabisch, ook al ben ik in Nederland enkel beëdigd in de vertaalrichting Arabisch-Nederlands. Ook dit weer vanwege het gebrek aan officiële vertalers Nederlands hier. Een soort Marokkaanse ‘uitwijklijst’-situatie. Die zeker bijdraagt aan mijn ervaring en kennis als vertaalster.
Traditionele praktijkvoering
En natuurlijk is de bureaupraktijk van een vertaler heel anders in Marokko. Nog erg ‘traditioneel’, zou ik zeggen. Contante betaling, geen dingen als facturering etc. Ik krijg zelden documenten per e-mail of post aangeleverd, maar krijg de klanten ‘live’ op mijn kantoor.
Vaak moet ik zèlf uitzoeken welke documenten vertaald moeten worden, omdat heel veel mensen hier zelf niet kunnen lezen, en niet weten welke papieren ze hebben, laat staan wat erin staat.
AnekdoteZo moest een oudere meneer AOW aanvragen, waarvoor hij zijn huwelijksakte moest brengen. De vrouw van de man kwam mee, net als hijzelf ongeletterd, haar naam stond op haar ID-kaart. Ze waren al 35 jaar getrouwd en zij was zijn enige vrouw, zeiden ze. Op hun huwelijksakte stond echter bij de gegevens van de echtgenote een heel andere naam … Ik dacht nog: O-ooooh, de man is in het geniep toch met iemand anders getrouwd en heeft per ongeluk de verkeerde akte meegenomen….Wat bleek echter: 35 jaar geleden heeft de ‘Adoul’-notaris even niet goed opgelet en per abuis niet hààr naam maar die van haar zus uit het familieboekje van hun vader overgenomen… De man bleek al die jaren – op papier althans – met haar zus getrouwd te zijn! Niemand die dat ooit gemerkt had. De hele familie was ongeletterd en niemand had die akte ooit doorgelezen! |
Sociaal-juridisch werk
Dus ik moet vaak voor de mensen bekijken wàt vertaald moet worden, en of het ter vertaling aangeboden document ook wel het document is dat ze nodig hebben, in het kader van hun specifieke procedure. Vaak blijkt dat niet het geval te zijn. Of moeten er nog aanvullende documenten komen.
Ik geef dan voorlichting, de uitleg en info die ze nodig hebben, en bied verdere hulp waar nodig. Van waar we weer uitkomen op het sociaal-juridische werk.
Het is dus niet puur: een document ter vertaling aangeboden krijgen, prijs en termijn opgeven, document vertalen en afleveren. Het gaat veel verder.
4. Waarin onderscheid jij je van je vakgenoten?
Door de specifieke situatie waarin ik mij in Marokko bevind, is mijn vak van vertaalster min of meer onlosmakelijk verbonden aan sociaal-juridische dienstverlening, en heb ik juist door dit laatste werk extra veel kennis over procedures, wetgeving etc. op alle mogelijke gebieden.
Ik maak niet alleen vertalingen, maar ben vaak ook (en soms intensief) betrokken bij de procedures waarin die vertaling gebruikt wordt. Waarbij ik bijvoorbeeld ook als contactpersoon kan dienen tussen de klant in Marokko en zijn Nederlandse advocaat, of de Nederlandse klant en zijn Marokkaanse notaris, en daarbij aan beide kanten uitleg of aanwijzingen kan geven waar nodig. Bijvoorbeeld welke punten in een akte moeten worden opgenomen, om in Nederland te worden aanvaard in een bepaalde procedure.
In het kader van dat meer sociaal-juridische werk treed ik in feite ook op als tolk. Aan ongeletterde klanten moet ik veel mondeling uitleggen in het Marokkaans-Arabisch. Of in het Nederlands uitleg geven aan Nederlandstalige klanten (vaak derde-generatie Nederlandse Marokkanen, die het Arabisch niet beheersen).
5. Wat raad je iemand aan die ook vertaler wil worden?
Ik zou zeggen voordat je als zelfstandige begint: doe eerst een paar jaar praktijkervaring op. Bijvoorbeeld als medewerker of stagiair op een vertaalbureau waar mensen werken die ervaren zijn in het vak. Vertalen is niet alleen maar taalkennis, er zit nog veel meer aan vast. Dat leer je enkel in de praktijk.
En probeer je kennis steeds te vergroten. PE-activiteiten zijn echt belangrijk. Je kunt héél veel weten, maar onderschat nooit hoeveel je nog NIET weet.
Zelf heb ik, omdat ik veel met familierecht te maken heb, o.a. een HBO-deelcertificaat Personen- en Familierecht behaald, en aan de uitgebreide webinarserie ‘Notariële kennis, aktes en jargon’ heb ik echt héél veel gehad. Een enorme aanrader.
De webinars van MONA over Marokkaans familierecht en Kinderrechten in het Marokkaanse familierecht zijn echt aan te bevelen voor mensen/vertalers die vaker in Marokkaanse sferen vertoeven. En ook het MONA-webinar Internationaal uitkeringsrecht is iets, waar veel mensen (en niet alleen vertalers!) zeker wat van kunnen leren. Voor mij bekende materie, maar ook ik kwam nog dingen tegen die ik nog niet wist. Blijf leren dus!
6. Hoe zie jij jouw toekomst en die van het vertalersvak?
Mijn toekomst zie ik – zolang ik gezond ben en kan werken – ongeveer hetzelfde als nu. Hopelijk iets rustiger, met vaker de mogelijkheid om te reizen en/of op afstand te werken.
Het vertalersvak zie ik nog wel even blijven. Automatische vertalingen zitten er vaak behoorlijk naast, daar kan je niet op vertrouwen. Wel jammer dat sommige mensen (juist vanwége hun gebrek aan taalkennis) dat niet beseffen en denken dat vertalen een fluitje van een cent is …
Direct tolk reserveren
Direct een tolk reserveren? Bel nu: 030-2919940.